ژنو-چای

سنت نامگذاری هر سال را باید از پیام نوروزی سال ۷۳ مقام معظم رهبری دنبال کرد. البته پیش از آن نیز اگر چه نام مشخصی از سوی ایشان برای هر سال قرار داده نشده اما موضوعات مهمی در پیام های نوروزی مطرح شده است. امام خامنه ای در راستای این سنت حسنه، امسال را سال «دولت و ملت، همدلی و همزبانی» نامیده اند. به نظرم در خصوص نامگذاری امسال نکات ذیل قابل تأمل است:

 

یکم _ با بررسی در نامگذاری سال های گذشته در می یابیم که برخی از عناوین انتخاب شده سالانه، با هدف تعظیم و تجلیل موضوع و دسته دیگری از آنها با هدف ترمیم و اصلاح موضوع، نامگذاری شده است. عناوینی مثل سال رسول اعظم (ص) سال امام علی (ع) و سال امام خمینی (ره) از جمله مواردی هستند که برای تعظیم و تکریم موضوع نامگذاری شده اند و مواردی مانند سال مبارزه با اسراف، سال صرفه جویی، سال پاسخگویی سه قوه، سال تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی، سال جهاد اقتصادی و ... در حقیقت با هدف توجه بیشتر و پر کردن خلایی که از سوی مقام معظم رهبری احساس شده برای سال های مختلف انتخاب شده اند.

 

دوم _ با این نگاه، نامگذاری امسال به عنوان سال «دولت و ملت، همدلی و همزبانی» قطعا از جمله موارد مرتبط با تجلیل و تعظیم موضوع نیست بلکه این نامگذاری نیز مانند برخی از موارد سال های گذشته به منظور ترمیم و اصلاح یک خلا انتخاب شده است. از نگاه مقام معظم رهبری دولت مستقر در جمهوری اسلامی، دولت یک حزب و جریان خاص نیست هر چند این دولت از یک سلیقه سیاسی خاص برخوردار باشد. سیاست راهبردی رهبر انقلاب در تمام دوره های گذشته بر تقویت دولت مستقر بنیان نهاده شده است. از نگاه ایشان دولت ضعیف، قبل از اینکه به یک جریان سیاسی لطمه وارد کند به اساس جمهوری اسلامی لطمه می زند. 

 

سوم _ نامگذاری امسال نشان می دهد که میان مطالبات دولت و ملت فاصله ای وجود دارد که اگر ترمیم نشود، می تواند فرصت های پیش رو را به تهدید تبدیل کند. این نامگذاری هر چند در ظاهر رویکردی حمایتی دارد اما در دل آن انتقادی صریح از عملکرد دولت یازدهم نهفته است، انتقاد از عدم همزبانی و همدلی دولت و ملت و لزوم اصلاح آن. طبعا اگر زبان این دو عنصر یکی بود یا دچار لکنت و عدم تطابق نبود، ضرورتی برای چنین نامگذاری وجود نداشت بویژه که در تمام سال های گذشته، همواره سطح نامگذاری های سالانه از سوی مقام معظم رهبری فراقوه ای بوده است و این برای اولین بار است که نامگذاری یک سال از سوی ایشان در سطح توجه نسبت به یک قوه تقلیل یافته است.

 

چهارم _ اینکه کدام یک از این دو باید زبان و دل خود را با دیگری تطبیق دهد نیز در بیانات رهبری به صراحت بیان شده آنجا که ایشان در پیام نوروزی فرمودند: «دولت کارگزار ملت، و ملت کارفرمای دولت است، و هر چه همکاری دولت و ملت بیشتر باشد، کارها بهتر پیش خواهد رفت، بنابراین هم دولت باید واقعاً ملت را قبول داشته باشد و ارزش، اهمیت و توانایی های مردم را به‌درستی بپذیرد، و هم ملت باید به معنای واقعی کلمه به دولت اعتماد کند.»

 

آنچه رهبر معظم انقلاب از ملت خواسته اند، اعتماد به دولت و صبر بیشتر در برابر اقدامات دولت برای تحقق وعده هاست با این قید که رهبر تیزبین انقلاب هم در حال رصد کردن اوضاع است و چک سفید امضا به کسی نداده است. دولت اما از آن رو که کارگزار این کارفرماست، وظیفه دارد جهت گیری خود در سطح ملی و بین المللی را با توجه به مطالبات مردم تنظیم کند.

 

پنجم _ آنچه مسلم است اینکه ملت به عنوان کارفرما تاکنون با دولت یازدهم همزبانی و همدلی کرده است. ۵۰/۷ درصد از شرکت کنندگان در انتخابات یازدهم با رأی خود به آقای روحانی همزبانی شان را با وعده ها و شعارهای آقای روحانی نشان داده اند. آقای روحانی از چرخیدن همزمان چرخ سانترفیوژها و کارخانه ها، از استمرار و تکمیل مسکن مهر، از ادامه سیاست هدفمندی یارانه ها و پرداخت یارانه ها، از عزت بخشی به پاسپورت ایرانی، از توجه به تولید ملی و ساماندهی اقتصاد، از سرمایه گذاری در بازار سرمایه و بورس و ... سخن گفتند و نیمی از جامعه رأی دهندگان با ایشان همزمان شدند و پذیرفتند اما ۴۹/۳ درصد دیگر از این کارفرمایان برای تحقق این وعده ها به ایشان اعتماد نکردند و به دیگر کاندیداها رأی دادند، اما با مشخص شدن نتیجه انتخابات به دور از هر حرکت ساختارشکنانه ای، آن را پذیرفتند و ضمن تبریک به فرد منتخب، بنای خود را بر حمایت از تصمیماتی که این وعده ها را محقق می کند، قرار دادند و در طول یک سال و نیم گذشته نیز به تصمیمات دولت _ هرچند به آن رأی نداده بودند _ تن دادند و در حقیقت همدلی کردند. 

 

اکنون نوبت دولت است تا با تحقق وعده های داده شده، با ملت ایران همزبانی و همدلی کند. بر این اساس، طرح موضوعات حاشیه ای مانند مزخرف خواندن مسکن مهر یا کوتاه آمدن در سیاست خارجی یا رها کردن بازار سرمایه و عدم تحقق وعده های داده شده برای تزریق سرمایه به بورس یا پذیرفتن آنچه غربی ها در مذاکرات دیکته می کنند بر خلاف همزبانی و از سوی دیگر تحقیر و توهین نسبت به منتقدان بر خلاف همدلی از سوی دولت محترم است.

 

ششم _ امسال به دلیل برگزاری انتخابات خبرگان رهبری و مجلس دهم، پایان پر جنب و جوشی را به دنبال خواهد داشت. دولت آقای روحانی فرصت یک سال و نیم گذشته را بدون هیچ تغییر جدی و ملموسی پشت سر گذاشته است. متأسفانه مهمترین اقدام دولت تا امروز مذاکرات هسته ای بوده است و تمام امید دولت آقای روحانی به نتیجه مذاکرات است، امیدی که هر روز به دلیل ماهیت استکباری طرف مقابل رو به افول می رود. این نه ادعای نویسنده این سطور که ادعای مهمترین حامی دولت یازدهم یعنی هاشمی رفسنجانی است که در گفتگوی انتهای سال خود به آن تصریح کرد و گفت: مذاکرات مهمترین اقدام دولت است که برخی نمی خواهند به نتیجه برسد.

 

این جهت گیری غلط باعث افزایش انتقادات به دولت یازدهم شده به طوری که در طول چند ماه گذشته اصلاح طلبان حامی روحانی در حال جدا کردن صف خود از این دولت هستند. همین استراتژی غلط و عدم توجه به توان و ظرفیت داخلی و بی برنامگی دولت و عدم تحقق وعده ها سبب شده تا اکثریت مدافع مجلس نهم (ترکیب فراکسیون رهروان و اصلاح طلبان مجلس) خیلی زود به منتقدان آن تبدیل شوند. این روند قطعا تا انتخابات مجلس آینده بیشتر خواهد شد و کاندیداهای مجلس آینده وقتی در برابر مشکلات موجود در حوزه انتخابیه شان و وعده های محقق نشده دولت قرار بگیرند به جای حمایت از روند حاکم، ترجیح می دهند تا منتقد وضع موجود باشند و با این ترفند سبد آرای خود را پر کنند. این وضعیت قطعا دولت را در ضعف بیشتری قرار خواهد داد و حکمت نامگذاری رهبر معظم انقلاب برای تقویت دولت مستقر و حاکم کردن اعتدال سیاسی بیشتر نمایان می شود.

 

هفتم _ به عقیده نویسنده این سطور یکی از دلایل نامگذاری امسال را باید در ارتباط با مذاکرات هسته ای دید. متأسفانه همانطور که ذکر شد، مهمترین اقدام دولت برای بهبود وضعیت اقتصاد و امور داخلی، سرمایه گذاری بر مذاکرات هسته ای با کشورهای استکباری بوده است. این تصمیم غلط آقای روحانی در پیوند اقتصاد کشور به مذاکرات هسته ای تا همین امروز هم تبعات پر هزینه ای برای اقتصاد کشور ما داشته است که نمونه ای از آن در سقوط بازار بورس و ارزش سهام و سرمایه مردم نمایان شد. 

 

بر این اساس چنانچه مذاکرات هسته ای به نتایج وعده داده شده دولت نرسد _ که این احتمال با توجه به بدبینی مقام معظم رهبری نسبت به نتایج مذاکرات و خوی استکباری طرف مقابل بعید نیست _ فشار از دو جهت به دولت آقای روحانی افزایش خواهد یافت. از یک سو منتقدانی که همواره در طول یک سال و نیم گذشته ضمن حمایت از «اصل مذاکره» به «چگونگی مذاکره» دولت یازدهم و امتیازهای نابرابری که طرف ایرانی داده، انتقاد داشتند و همواره مورد تحقیر و توهین دولتی ها قرار گرفتند و از سوی دیگر بخشی از جامعه که به امید وعده های دولت تا امروز خود را قانع کرده بودند، اما می بینند که مهمترین پروژه دولت به نتیجه نرسید. در صورت تحقق این فرض و به نتیجه نرسیدن مذاکرات مطابق آنچه زیاده خواهی های طرف مقابل می طلبد _ که قابل پیش بینی است _ این رهنمود مقام معظم رهبری در نامگذاری سال ۹۴ به مدد دولت مستقر خواهد آمد و جامعه را به آرامش دعوت می کند.

 

هشتم _ یکی دیگر از وجوه ارتباط نامگذاری امسال با مذاکرات مهم هسته ای، ایجاد یک قوت قلب در دولت یازدهم و تیم مذاکره کننده هسته ای است. مقام معظم رهبری با این نامگذاری، تکیه گاه دولتمردان را از روی میز مذاکره و نتایج آن که مهمترین ترفند  طرف مقابل مذاکره است به درون کشور و به اعتماد دولت به ملت ایران و توانایی های آن سوق دادند. با فضایی که رهبری انقلاب فراهم کرده اند تیم مذاکره کننده نگران تبعات عدم توافق نخواهد بود چرا که در این صورت هر چند منتقدان حرفشان به کرسی نشسته اما با آغوش باز از دولتی که در برابر زورگویی های مستکبرین مقاومت کرده، پذیرایی خواهند کرد. 

 

با این اقدام رهبری، دولت یازدهم می تواند بدون توجه به باج خواهی های طرف آمریکایی، فقط در صورتی پای میز مذاکره بماند که شرایط و نتایج مذاکره برای ملت ایران بُرد باشد و این تنها در صورتی محقق می شود که اولا پیشرفت دانش بومی و استراتژیک هسته ای ما استمرار داشته و در مواردی که این دانش تقلیل می یابد، قابل بازگشت باشد و ثانیا باید از دل مذاکرات هسته ای لغو همه تحریم ها به دست بیاید. در حقیقت امام خامنه ای با تدبیر نامگذاری امسال جلوی این آفت که دولتمردان از ترس ریزش بدنه اجتماعی خود تن به هر توافقی بدهند را گرفتند و شرایط را برای رسیدن به توافق خوب که منافع ملت بزرگ ایران را تأمین کند، فراهم کردند.

 

نهم _ تاکنون در هیچ دولتی به اندازه این دوره، منتقدان از سوی رهبری معظم انقلاب مورد حمایت و توجه قرار نگرفته اند. اینکه امام خامنه ای خود در روزهای پایانی سال ۹۳ در دیدار با خبرگان ملت با اشاره به مذاکرات هسته ای، اعلام می کنند که «من نگرانم» و در اولین روز سال ۹۴ در خصوص نحوه برخورد مسئولان با منتقدین می فرمایند: «آنها را تحقیر نکنند، به آنها اهانت نکنند؛ تحقیر مخالفان از سوی مسئولان، خلاف تدبیر و خلاف حکمت است. من مردم عزیزمان را به بی‌تفاوتی دعوت نمی کنم، به نظارت نکردن دعوت نمی کنم؛ آنها را به اهتمام در مسائل اساسی کشور دعوت می کنم؛ امّا اصرار می کنم که برخوردها نه از سوی مردم نسبت به مسئولین و نه از سوی مسئولین نسبت به منتقدین، تخریبی نباید باشد؛ نه تحقیر باشد، نه اهانت باشد. ممکن است در یک قضیّه‌ای، یک عدّه‌ای دغدغه داشته باشند؛ دغدغه داشتن جرم نیست؛ دلواپس بودن جرم نیست. می توانند کسانی حقیقتاً نسبت به یک مسئله‌ مهم  و حسّاس کشور، احساس دلواپسی و دغدغه‌مندی کنند.»

 

پیش از این نیز چند بار رهبر انقلاب از ادبیات توهین آمیز دولت نسبت به منتقدان خود، گلایه کرده اند و در دیدار هفته دولت، رئیس دولت را به صبوری در برابر منتقدان دعوت کردند. نامگذاری امسال و تأکید رهبری انقلاب بر این نکته که «تذکر‌ دادن هیچ اشکالی ندارد امّا این تذکّر بایستی طوری باشد که اعتماد عمومی را از کسانی‌ که مسئولند و مشغول کارند، سلب نکند؛ تذکّر دادن باید جوری باشد که موجب بی‌اعتمادی عمومی نشود، اهانت وجود نداشته باشد و روش های خشم‌آلود وجود نداشته باشد؛ همه با برادری اسلامی به مسئله‌ ارتباطِ میان دولت و ملّت نگاه کنند و با آن شیوه ‌رفتار کنند.» در حقیقت با این هدف صورت می گیرد تا منتقدان از جاده انصاف خارج نشوند و همواره در طریق اصلاح باقی بمانند.

 

دهم _ مدتی است که یک جریانی در درون دولت به دنبال القای شعار «نگذاشتند ما کار کنیم» است. مصاحبه هاشمی رفسنجانی در روزهای پایانی سال گذشته و تأکید بر اینکه روحانی بیش از توان اجرایی به مردم وعده داد و یا طرح این نکته که نگذاشتند روابط با عربستان را درست کنم، نمونه هایی از این دست مواضع علنی است. حتی این جریان که در دولت گذشته مشکل اصلی کشور را نبود مدیریت عنوان می کرد در حال حاضر به دنبال القای تأثیر تحریم ها در مشکلات کشور است. نامگذاری امسال مقام معظم رهبری جلوی رشد القای این نگاه غلط را خواهد گرفت و حجت را بر دولتمردان تمام کرد.

 

مقام معظم رهبری در سخنان روز نخست سال ۹۴ به وجود دو تفکر و دو جریان در درون کشور اشاره کردند: «دو جور نگاه به رونق اقتصادی و پیشرفت اقتصاد وجود دارد؛ یک نگاه می گوید که ما پیشرفت اقتصاد را باید از ظرفیّت های درون کشور و درون مردم تأمین کنیم. ظرفیّت های بسیار زیادی در کشور وجود دارد که از این ظرفیّت ها یا استفاده نشده است یا درست استفاده نشده است؛ از این ظرفیّت ها استفاده کنیم؛ [یعنی] اقتصاد درون‌زا؛ اقتصادی که مایه‌ خود و مادّه‌ خود را از درون کشور و از امکانات کشور و از توانایی‌های مردم خودمان به دست می‌آورد... نگاه دوّم به اقتصاد کشور با استفاده از کمک بیرون از مرزها است؛ می گوید سیاست خارجی‌مان را تغییر بدهیم تا اقتصاد ما درست بشود، با فلان مستکبر کنار بیاییم تا اقتصاد رونق پیدا کند، تحمیل قدرت های مستکبر را در بخش های گوناگون و مسائل گوناگون بپذیریم تا اقتصادمان رونق پیدا کند.»

 

قاعدتا جریان دوم در بدنه تصمیم گیری کشور وجود دارد که رهبری انقلاب از آن سخن می گوید. جریانی که برای به کرسی نشاندن حرف خود به دنبال بزرگنمایی تحریم هاست. این جریان که می خواهد به جامعه القا کند که نمی گذارند دولت روحانی از راه دیپلماسی تحریم ها را بردارد، ناخواسته با غربی ها همدلی و همزبانی پیدا کرده است، در حالی که رهبر انقلاب به صراحت در پاسخ به القای رئیس دولت آمریکا در این باره فرمودند: «رئیس دولت آمریکا می گوید در ایران کسانی هستند که نمی خواهند مسئله‌ هسته‌ای با مذاکرات دیپلماسی حل‌ و فصل بشود؛ این دروغ است؛ در ایران هیچ‌ کس نیست که نخواهد مسئله‌ هسته‌ای با مذاکرات حل بشود. آنچه ملّت ایران نمی خواهند عبارت است از قبول تحمیل‌ها و زورگویی‌های آمریکا؛ ملت ما این را نمی خواهد. آنچه ملّت ایران در مقابل آن مقاومت می کند قبول زورگویی‌های طرف مقابل است. طرف مقابل می گوید بیایید مذاکره کنیم و شما حرف های ما را موبه‌مو قبول کنید؛ این را می گوید. ملّت ایران در مقابل این ایستاده است و یقیناً نه مسئولین ما، نه هیئت مذاکره‌ کننده و پشت‌ سرِ آنها ملّت ایران، مطلقاً این را قبول نخواهد کرد.»

 

پی نوشت: از سال ۷۳ که نامگذاری سالانه توسط رهبر انقلاب صورت گرفته، عناوین ذیل برای هر سال انتخاب شده است:

سال ۷۴ «انضباط اقتصادی و مالی» 

سال ۷۵ «مبارزه با اسراف»

سال ۷۶ «جلوگیری از اسراف»

سال ۷۷ «صرفه‌جویی»

سال ۷۸ «امام خمینی» (رحمةاللَّه‌علیه)

سال ۷۹ «علی بن‌ابیطالب» (علیه‌السّلام)»

سال ۸۰ «اقتدار ملی و اشتغال»

سال ۸۱ «عزّت و افتخار حسینی»

سال ۸۲ «نهضت خدمت‌‌رسانی به مردم»

سال ۸۳ «پاسخگویی سه قوه»

سال ۸۴ «همبستگی ملی و مشارکت عمومی»

سال ۸۵ «پیامبر اعظم» (صلی الله علیه و آله)

سال ۸۶ «اتحاد ملی و انسجام اسلامی»

سال ۸۷ «سال نوآوری و شکوفایی»

سال ۸۸ «حرکت مردم و مسئولین به سوی اصلاح الگوی مصرف»

سال ۸۹ «همت مضاعف و کار مضاعف»

سال ۹۰ «سال جهاد اقتصادی»

سال ۹۱ «تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه‌ ایرانی»

سال ۹۲ «سال حماسه‌ سیاسی و حماسه‌ اقتصادی»

سال ۹۳ «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملّی و مدیریّت جهادی»

سال ۹۴ «دولت و ملّت، همدلی و هم‌زبانی»