ژنو-چای

فریدون عباسی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی در نشستی با عنوان “مذاکرات باید ظریف باشد” که به همت انجمن اسلامی دانشکده علوم پایه دانشگاه شاهد در این دانشگاه برگزار شد، با اشاره به اینکه برای انجام کار فنی در کشور نیازمند امکان‌سنجی هستیم، اظهار داشت: در بحث هسته‌ای نیز نیازمند امکان‌سنجی و اینکه انرژی هسته‌ای را بر مبنای نیاز کشور راه‌اندازی کنیم، هستیم.

وی با اشاره به اینکه توجه به صنعت هسته‌ای از اوایل دهه ۵۰ در ایران مورد توجه قرار گرفته است، ادامه داد: رژیم گذشته با نگاه به ذخایر نفتی کشور به دنبال توسعه انرژی هسته‌ای بود به طوری که به دنبال راه‌اندازی دو راکتور ۹۰۰ مگاواتی در اهواز و آبادان و دو رآکتور ۱۲۰۰ مگاواتی در بوشهر بود و برای ۶ رآکتور در بوشهر جایابی صورت گرفته بود. 

رئیس سابق انرژی اتمی بیان کرد: اما دیدیم با تغییر رژیم، دیدگاهای کشورها نسبت به دستیابی ایران به انرژی هسته‌ای تغییر می‌کند و اینکه چطور می‌شود با تغییر یک رژیم نیاز کشور هم به انرژی تغییر می‌یابد از جمله مسائلی است که باید از طرف‌های مذاکره کننده ایرانی سوال کرد.

عباسی در ادامه با اشاره به اینکه با وجود وقوع جنگ مسئله هسته‌ای به صورت چند سال در کشور تعلیق پیدا کرد، گفت: مسئولان وقت از سال ۶۸ تصمیم گرفتند انرژی هسته‌ای کشور را فعال کنند و در این زمینه به دنبال فعال کردن رآکتور بوشهر بوده‌اند. 

وی افزود: در دوران قبل بحث سوخت هسته‌ای نیز پیش‌بینی شده بود و ایران برای غنی‌سازی نیز برنامه‌ریزی‌هایی را نیز صورت داده بود به شکلی که سهیم شدن در ۱۰ درصد از تولیدات شرکت اوردیف فرانسه و شریک شدن در معدن نامیبیا از جمله اقدامات موجود در این زمینه بود و ایران نیز مانند سایر کشورهای هسته‌ای امکان تامین سوخت خود را از کشورهای دیگر پیش‌بینی کرده بود. 

عباسی با اشاره به نیاز کشورمان به صنعت هسته‌ای برای تامین بخشی از انرژی گفت: وزارت نیرو در سال ۱۳۹۰ پیش‌بینی کرده که در سال ۱۴۱۰ نیازمند تنوع‌بخشی به انرژی‌هایمان برای تامین برق مصرفی کشور هستیم. البته این مسئله طبق یک فرمول استانداردی مورد ارزیابی قرار گرفته و عنوان شده ۸ تا ۱۰ درصد برق کشور باید از طریق انرژی هسته‌ای تامین شود که نزدیک به تامین ۱۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای است. 

رئیس سابق انرژی اتمی گفت: ساخت هر راکتور هسته‌ای بین ۵ تا ۸ سال زمان نیاز داریم البته بسته به قدرت و ظرفیت راکتور این مسائل متفاوت است و ساخت راکتورهای کوچکتر با قدرت پایین‌تر به زمان کمتری نیاز دارد اما ساخت راکتورهای قوی‌تر و با قدرت بیشتر زمان بیشتری را صرف می‌کند. هر چند ممکن است ساخت این راکتورها در چند سال اول سود چندانی ایجاد نکند اما پس از چند سال، فایده آن و سود آن بیشتر از هزینه ساخت آن است به خصوص در زمینه راکتورهای برقی جدید که ۶۰ تا ۷۰ سال امکان فعالیت دارند. 

عباسی گفت: در سازمان انرژی اتمی قصد داشتیم راکتور کوچکی را به عنوان هدیه به یکی از دانشگاه‌های بزرگ کشور برای انجام کارهای تحقیقاتی و علمی اهداء‌ کنیم.

وی با بیان اینکه به دنبال ساخت راکتور کم قدرت بودیم، گفت: در چنین شرایطی اعلام کردند که شما دنبال تولید پلوتونیوم هستید و می‌خواهید از آن برای بمب هسته‌ای استفاده کنید هرچند می‌توان با نظارت آژانس و حتی با سوخت‌های مجازی این آزمایشات را انجام داد و حتی می‌شود تمام آزمایشات ممکن را در صنعت هسته‌ای انجام داد و مذاکرات را هم پیش برد. 

وی گفت: می‌شد راکتور اراک کار تحقیقاتی خود را هم انجام دهد و ما مذاکرات را هم پیش می‌بردیم زیرا این راکتور حداقل به یک سال و نیم زمان برای تزریق سوخت احتیاج داشت و همزمان با مذاکرات هم می‌شد این کار را انجام داد. 

رئیس سابق انرژی اتمی افزود: ایران در زمینه هسته‌ای کشوری دارای سطح تکنولوژیک خوب است و از تکنولوژی خوبی برخوردار است لذا سطح تکنولوژی کشورمان در صنعت هسته‌ای سطح خوبی برآورد می‌شود.

عباسی در ادامه سخنان خود در پاسخ به سوالی درباره  درصد غنی‌سازی مورد نیاز کشور گفت: هر چقدر که می‌خواهید قلب راکتورتان کوچک باشد درصد غنی‌سازی نیز کمتر است. به عنوان مثال اگر شما نیازمند قلب راکتور کوچک هستید که عمدتا بر روی فضاهای کوچکی مانند زیردریایی‌ها و پیشرانه‌ها استفاده می‌شود، نیازمند غنی‌سازی ۵۶ درصدی و حتی ۹۰ درصدی دارد. البته طبق دستورالعمل جدید آژانس میزان اورانیوم غنی شده در تحقیقات باید از میزان خاصی بیشتر نشود البته برای راکتوری مثل بوشهر نیازمند ۸۰ تا ۸۵ درصد سوخت غنی شده ۳۰٫۵ درصدی هستیم اما برای راکتور تهران که قلب راکتور آن کوچکتر است بنای سوخت مورد نیاز آن ۲۰ درصد تعریف می‌شود.

وی با اشاره به دلایل دستیابی ایران به سوخت هسته‌ای ۲۰ درصد اظهار داشت: نیازمند تامین سوخت ۲۰ درصد برای راکتور تهران بودیم که تحریم اجازه نداده است آن را از خارج تامین کنیم و ایران به غنی‌سازی ۲۰ درصدی دست یافت که مهمتر از آن فرآیندهای مکانیکی و متالوژی بود که منجر به تولید صفحه‌های مجتمع‌های هسته‌ای می‌شود، بود که آن هم در مدت کوتاهی توسط متخصصان کشورمان انجام شد و در حال حاضر جزو کشورهایی هستیم که می‌توانیم  مجتمع‌های سوخت ۲۰ درصدی را تولید کنیم.

عباسی در پاسخ به سوالی درباره وضعیت نطنز و فردو در بیانیه لوزان گفت: نطنز مجتمع غنی‌سازی است که زیر زمین قرار دارد؛ ایجاد ۴۸ ماشین سانتریفیوژ در آن پیش‌بینی شده است و با ماشین‌های نسل یک سوخت اورانیوم راکتور بوشهر را تامین کند. اما براساس مصوبه مجلس برای تامین ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای در آینده به ساخت مجتمع‌های سوختی بیشتری نیازمندیم که البته نیازی نیست همه آنها را زیر زمین تعبیه کنیم زیرا شرایط ساخت نطنز و فردو با توجه به دوران جنگ و در معرض تهدید بودن کشور  متفاوت بود. 

وی در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا محدود ماندن فردو به کارهای تحقیقاتی این سایت را از جایگاه اصلی آن خارج نمی‌کند، گفت: اگر قرار است مرکز تحقیقاتی را با جای دیگری برای ساخت شریک شویم بهتر است در جایی مانند دانشگاه‌های کشور یا همین دانشگاه شاهد جایی را برای تحقیقات در نظر بگیریم. در فردو و چند متر زیر زمین جای تحقیقات نیست. اینها مطالبی است که قرار شده است بعد از مذاکره برای افکار عمومی به عنوان مصرف داخلی بیان شود. هر کسی که این پیشنهاد را داده است، خودش را باید فرستاد تا در این مرکز تحقیق کند نه اینکه جوانان این کشور را برای تحقیقات به چندین متر زیر زمین فرستاد. 

این دانشمند هسته‌ای گفت: نگهداری سانتریفیوژ در آنجا بدین معنی است که ما چندین ماشین را در دانشگاه شاهد بدون استفاده نگه داریم و در این شرایط ماشین‌ها دچار استهلاک شوند. اگر بگوییم فردو تعطیل شده است یعنی از خط قرمز رد شده‌ایم اما باید طوری عنوان کنیم که بگوییم از خط قرمز رد نشده‌ایم و برای مصرف داخلی مسائلی را مطرح کنیم و اینگونه وانمود کنیم که حرف رهبری را رعایت کرده‌ایم. 

عباسی در ادامه با اشاره به خاصیت‌های پلوتونیوم در فرآیند هسته‌ای نیز گفت: از پلوتونیوم هم می‌توان به عنوان بمب استفاده کرد و هم اینکه از آن به عنوان سوخت راکتور بهره برد. نباید اجازه دهیم به بهانه بمب هسته‌ای ما را از نزدیک ۲۵۰۰ سال انرژی حاصل از پلوتونیوم محروم کنند. به نظرم نباید کشور را از تحقیقات پلوتونیوم به بهانه سلاح محروم کنیم بلکه بهتر است بگوییم تحت نظارت آژانس تحقیقات موجود در این زمینه را پیگیری کنیم. البته باید در این زمینه باید بسیار مراقبت کنیم زیرا نگه داشتن حجم انبوهی از پلوتونیوم در یک فضا باعث انفجار می‌شود. 

وی همچنین گفت: باید در مذاکرات به این سمت برویم که عضو باشگاه پلوتونیوم دنیا شویم و از این طریق بتوانیم از تحقیقات بر روی پلوتونیوم نیازهای کشور را تامین کنیم. 

عباسی با بیان انیکه نباید در صنعت هسته‌ای و یا سایر مسائل دنبال افراط و تفریط باشیم، گفت: باید همواره به دنبال عزت و تامین منافع خود و نسل آینده باشیم. اینگونه نیست که عنوان کنیم به صنعت هسته‌ای احتیاج نداریم زیرا نسل آینده ما به این انرژی بسیار احتیاج خواهد داشت و ما نمی‌توانیم نسبت به آن بی‌تفاوت باشیم لذا نه در صنعت هسته‌ای و نه در بخش‌های دیگر نباید با افراط و تفریط برخورد کرد. 

وی با اشاره به اینکه دعواها و نزاع‌های دنیا در چند سال آینده بر سر ۳ موضوع آب، انرژی و فضاست تأکید کرد: اگر از هم اکنون به دنبال داشتن فضایی در فضا نداشته باشیم در آینده به مشکل می‌خوریم اگر می‌خواهیم در فضا فعال باشیم نیازمند دانش و انرژی هسته‌ای و راکتور هستیم اگر آنها را روی زمین نداشته باشیم نمی‌توانیم به ماورای جو، ماهواره بفرستیم و نخواهیم توانست اجزای ماهواره را تولید کنیم. 

وی با اشاره به پیشرفت کشورمان در صنعت موشکی و ساخت انواع موشک گفت: موشک که فقط برای جنگ به کار نمی‌رود ما این تجهیزات را برای دفاع از خودمان تولید می‌کنیم و خوشبختانه امروز توان موشکی‌مان بسیار بالاست؛ اگر می‌بینید بعد از جنگ چندان کشور را تهدید نمی‌کنند و کسی جرات حمله به ایران را ندارد به دلیل توانمندی کشورمان در همین صنعت است و می‌بینیم که امروز ایران جزو معدود کشورهای با توان موشکی است. 

این دانشمند هسته‌ای گفت: وقتی ما را تحریم کردند و ماهواره‌های ما را به فضا نفرستادند با موشک‌های ایرانی ۳ ماهواره به فضا پرتاب کردیم. لذا باید مولفه‌های قدرت خود را توسعه دهیم تا در ۳۰ سال آینده بتوانیم همه مولفه‌های قدرت خود را به بالفعل تبدیل کنیم.

عباسی افزود: تفکر دیگری نیز در این میان وجود دارد که می‌گوید تنها آمریکا ابرقدرت جهان است و باید با او همراه شویم لذا می‌بینید براساس دیدگاه‌های مختلف فلسفه در زمینه نظم نوین دیدگاه‌های مختلفی نیز درباره صنایعی مانند هسته‌ای و موشکی مطرح می‌شود. 

وی در پاسخ به سوالی درباره اینکه گفته می‌شود ایران می‌تواند طی چند روز و یا چند ماه در صورت به توافق نرسیدن به سلاح هسته‌ای دست یابد، گفت: همه این زمانبندی‌ها غلط است چون ایران قصد ساخت سلاح ندارد و به این سمت حرکت نمی‌کند. زمانی می گفتند ایران در سال ۲۰۱۳ یا ۲۰۱۴ به سلاح دست پیدا می‌کند که دیدند این محقق نشد و شما بهتر از ما می‌دانید طبق فتوای رهبری ایران به سمت ساخت سلاح حرکت نخواهد کرد.

وی گفت: انقلاب ما با سلاح پیروز نشد امام خمینی هم انقلاب مسلحانه را رد کرد. حتی شاهدیم کشورهای عربی وقتی عزت پیدا کردند که مانند ایران به دنبال انقلاب مردمی از طریق مقاومت توسط گروه‌های حزب‌الله و مقاومت بودند. 

رئیس سابق سازمان انرژی اتمی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه بیش از ۹۰ درصد فناوری هسته‌ای ایران غیرهسته‌ای است، گفت: در این صنعت از فناوری‌های مختلفی مانند برق، مکانیک، جامدات‌، سیالات، فیزیک، شیمی و سایر علوم استفاده می‌شود. لذا همه جوانان از طریق درس خواندن خود می‌توانند به رشد این صنعت کمک کنند. 

عباسی در پاسخ به سوالی درباره اینکه کاهش درصد غنی‌سازی ایران، ایران را از دستیابی به چه چیزهایی دور می‌کند، خاطر نشان کرد:‌ ایران توانست از غنی‌سازی ۵ درصدی به غنی‌سازی ۲۰ درصدی دست یابد دلیل آن هم نیاز کشورمان بود. اما همانطور که می‌دانید ایران برای تامین راکتور تهران به غنی‌سازی ۲۰ درصدی نیاز داشت که پس از چند بار تقاضا به دلیل تحریم آن را در اختیار ایران قرار ندادند. روس‌ها نیز خط تولید این مقدار را نداشتند لذا خودمان خط تولید آن را راه‌اندازی کردیم و به غنی‌سازی ۲۰ درصدی دست یافتیم. هرچند طبق تعهدات آژانس به اعضا این را باید به ما می‌دادند که ندادند. 

وی در پاسخ به سوال دیگری درباره نظرش در خصوص مذاکرات گفت: مذاکره هم یک کار است که وزارت خارجه انجام می‌دهد البته می بایست به سوریه و مشکلات جهان اسلام مانند بحرین نیز توجه کنند و سفارتخانه‌های ما دفاتر سیاسی خود را برای تبلیغ و تدوین گفتمان انقلاب اسلامی ایران فعال کنند. 

عباسی گفت: برای این منظور باید به دنبال تقویت اقتصاد درون‌زا و توجه به ظرفیت‌های درون بود و دفاتر سیاسی کشورمان باید این دیدگاه را تقویت کنند و مشکلات اقتصادی را از طریق همین دیدگاه به دنبال حل کردن باشند.

وی گفت: ایران دوران تثبیت جغرافیایی و سیاسی خود را پشت سر گذاشته است و اکنون در دوران تهاجم فکری است، گفت: اگر این مرحله را نیز با استقامت پشت سر بگذاریم می‌توانیم به آغازی برای ادامه فعالیت‌های کاری خود و تبیین گفتمان انقلاب اسلامی بپردازیم. 

این دانشمند هسته‌ای تصریح کرد: وزارت خارجه ما هم اکنون همه تخم مرغ‌هایش را در سبد مذاکرات قرار داده است ولی می‌توان با اقدامات دیگری به وضعیت‌های دیگر نظام نیز توجه کرد.

عباسی با اشاره به نقش جوانان و دانشجویان در این زمینه گفت: همان کاری که رهبر انقلاب در نوشتن نامه به جوانان اروپای غربی و آمریکای شمالی انجام دادند را می‌توان در پیش گرفت و شما دانشجویان می‌توانید در این زمینه پیاده‌نظام نظام باشید. 

وی در پاسخ به سوال دیگری درباره بازگشت‌پذیر بودن راکتور آب سنگین اراک پس از توافقات گفت: ما از راکتور آب سنگین اراک انتظاراتی داشتیم که در حال حاضر زمان به انجام رسیدن این انتظارات است. 

عباسی گفت: در سال ۹۲ پس از توفقات ژنو عنوان می‌شود که روند تکمیل راکتور اراک در دست اجراست. در سال ۲۰۱۲ آمریکایی‌ها به بلژیکی‌ها برای جایگزینی راکتور اراک سفارش دادند که با طراحی این سایت طرح بازطراحی آن فرمول، کار آمریکایی‌هاست. 

وی با تاکید بر اینکه اینکه آب سنگین اراک باقی می‌ماند حرفی برای مصرف داخلی است، گفت: اگر مذاکره کنندگان غربی می‌خواهند در این زمینه به ایران کمک کنند این طراحی را در جای دیگری یا در کنار راکتور اراک انجام دهند. 

رئیس سابق سازمان انرژی اتمی گفت: کسانی که این حرف‌ها را در لباس علمی می‌زنند یا برای توجیه وضع موجود چنین مسائلی را مطرح می‌کنند یا متاسفانه در برابر غرب خوباخته شده‌اند. آنها می‌گویند ما منزوی شدیم و باید کشور را از انزوا دربیاوریم البته معنی حرف آنها این است که به ما راحت ویزا دهند تا از کشور خارج شویم. این جمله را یکی از همین عزیزان گفته است که هیچ جا به ما ویزا نمی‌دهد و ما منزوی شدیم در حالی که رهبری می‌گوید که ما منزوی نشده‌ایم و آمریکاست که منزوی شده است و این برداشت ماتریالیستی از انزواست. نگاه امام و رهبری‌مان به این مقوله‌ها توحیدی و معنوی است چون به ما فرمودند جنگ رحمت است و کسی آمده و سنگی انداخته است و امروز به حرف امام می‌رسیم که جنگ برای ما رحمت بود و باعث افزایش تکنولوژی، خودباوری، علم، همبستگی کشورمان شد لذا در بعد هسته‌ای و موشکی هم می‌توان همین‌گونه نگاه کرد. 

منبع: تسنیم